Urodziłem się w obozie /13/

"Jak wróciliśmy w 47 r. to dziadek opowiadał jak żydów mordowali ( w Trawnikach). Mogło być 20 tyś, to przez 3 dni strzelali, sypali wapno, smołę leli, podpalali, tylko dym, chmura dymu była więcej nic. " 

Obóz pracy SS w Trawnikach – niemiecki hitlerowski obóz pracy przymusowej funkcjonujący w ramach „Einsatz Reinhardt” w latach 1941–1943

Obóz szkoleniowy SS w Trawnikach – niemiecka jednostka szkoleniowa istniejąca w latach 1941–1944

Napisy wykonane przez żydów więzionych w piwnicy.

Piwnica, w której trzymano żydów.

Mural, przywołujący pamięć o funkcjonującym podczas okupacji niemieckiej w Trawnikach żydowskim obozie pracy.

Zrealizowano w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego- Kultura w sieci.  #kulturawsieci  

Urodziłem się w obozie /12/

 

Wróciliście w 1947 do Trawnik

Kto chciał mógł zostać, później amerykanie podstawili samoloty do ameryki, Australii, gdzie kto chciał mógł sobie pojechać, ojciec chciał do ameryki pojechać.  Stanął na schodkach do samolotu, matka stała na dole. I ona nie chce, bo ona chce do mamusi do Polski.  Ojciec nie,  tylko do Trawnik.

U dziadka mieszkaliśmy na 5m 2 10 osób.

Z nami i z moja matka była Zośka, Kryska, Maryśka i Tadek , w jednej chałupie 5m2 , 5x5 taki pokój, babka z dziadkiem, 4 dzieci .

Była bieda jak piszczało. Jak wyszedłem,  babka posmarowała mi chleb ze smalcem. To jak wyleciałem  To kumple: zamawiam kawałek, kawałek zamawiam. Takie to rzeczy były. Nie było wesoło. To był 47 rok po wojnie wszystko, poburzone, porozwalane. Wesoło nie było, nie.

 Pięcioro nas było. Dziadek miał pięcioro  i ojciec miał pięcioro dzieci."

Zrealizowano w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego- Kultura w sieci.  #kulturawsieci  

Urodziłem się w obozie /11/

 

Jak to się stało, że wróciliście do Polski dopiero w 47 roku?

"Wojna się skończyła w 45 roku i można było już wyjeżdżać ale bauer miał syna, zginął pod Stalingradem. Franciszka ja ci tego chłopaka nie oddam, tu  mi podpiszesz, jak to było kynkarte czy jakoś tak (oddanie dziecka). Podpisz tu, za rękę matkę trzymała ,żeby podpisała. Nie chciała, matka później powiedziała ojcu, że Niemka chciała to zrobić. To ojciec zrobił burdę.  Bauer mówi Max ( Mietek) nie martw się chłopaka weźmiesz. I zabrał mnie.

Czego tak długo byliśmy?, bo tysiące ludzi w tych Niemczech i wyjeżdżali. To musiało potrwać. I na tą listę zostali wciągnięci, transport postawili. W 47 roku dopiero wrócili."

Zrealizowano w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego- Kultura w sieci.  #kulturawsieci  

Urodziłem się w obozie /10/

 Jaka jest prawdziwa data twoich urodzin?

"Matka, ojciec wiedzieli kiedy się urodziłem 10.12 1942 r.

Tak mi matka mówiła, matka z ojcem, że urodziłem się w 42 roku. Jak mnie spod podłogi wyciągnęli, ojciec opowiadał, to jak mnie wziął pod pachę to była garść, zapalniczka wszy. Tyle było.

Według tych danych moich,  co matka, ojciec mówili mam 78 lat, a według papierów mam 76.

Przyszli amerykanie wystawili metryki, byłem zapisany na matkę, dopiero jak wrócili do Polski w 47 roku to wzięli ślub. I wtedy metrykę wystawiono już na nazwisko ojca."

Zrealizowano w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego- Kultura w sieci.  #kulturawsieci  

Urodziłem się w obozie /9/

Gdybyś został w obozie, co by się stało?

"Gdybym został w obozie , zjadłby mnie pies, albo coś by mi się stało, nie wiadomo.

Niemiec jak wchodził do baraku , psy biegały, takie duże psy, niczym dziecko dobiegło, żeby się schować czy coś , to w powietrzu rozdarte było, na strzępy przez psy. Rozumiesz? Możesz sobie to wyobrazić? Tak było. Mówię to co przekazała mi matka , ojciec.

143 dzieci tam było i tylko trzech przeżyło, Ja, Mietek Grzelak i Zbyszek."

Zrealizowano w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego- Kultura w sieci.  #kulturawsieci  

Urodziłem się w obozie /8/

 

"Matka opowiadała, w marcu  leżałem goły w wózku, , nogami wierzgałem i darłem się , matka nie mogła do mnie dojść bo miała zabronione. Matka nie miała dostępu, bauerka mnie wzięła, wychowywała,  matka nie miała prawa się nawet do mnie zbliżyć, nie mogła ze mną się zająć, widziała mnie tylko przez kraty przez płot. 

Niemka miała syna, który  pod Stalingradem zginął, i chciała ,żeby  mnie matka zostawiła, oddała. Ale nie oddała."

 Zrealizowano w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego- Kultura w sieci.  #kulturawsieci  

Urodziłem się w obozie /7/

 Jak to się stało, że ty przetrwałeś.

"Przetrwałem…Bauer przyjechał do obozu i brał, wybierał sobie robotników. To z opowieści, matki, ojca, potem odwoził do obozu powrotem. To ja ten czas musiałem pod podłoga być, siedziałem, która mogła to mnie karmiła.

 A jak znalazłam się u bauerki…. Widocznie bauerka się poznała, Franciszka ty byłaś w ciąży, masz dziecko, gdzie to dziecko. W obozie – gdzie?- W Waltropie.

Niemka wzięła matkę do obozu i mnie wyciągnęły spod podłogi, Niemka mnie wychowywała."

 Zrealizowano w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego- Kultura w sieci.  #kulturawsieci